Odmiany pszenicy ozimej – jaki mają wpływ na późniejsze plony?

Pszenica jest najważniejszą rośliną uprawną na Ziemi, uprawianą na wszystkich kontynentach z wyjątkiem Antarktydy. Także w Polsce jest najważniejszym zbożem. Ludzie od dawna selekcjonowali i hodowali odmiany najlepiej przystosowane do uprawy i dające najlepsze plony w różnych warunkach. Także obecnie hodowcy produkują odmiany, wśród których producenci rolni mogą wybrać najlepsze do uprawy na swoich polach.

Czym kierować się przy wyborze odmiany pszenicy?

Wielkość plonu oraz jakość uzyskanego ziarna pszenicy zależą zarówno od czynników nakładowych, takich jak odmiana i termin siewu, jak i nakładowych, czyli uprawa gleby, nawożenie i ochrona chemiczna. Wybierając odmiany pszenicy ozimej, warto kierować się kilkoma ich właściwościami, m.in. warunkami uprawy czy przeznaczeniem zebranego ziarna. Poniżej prezentujemy kilka czynników, które mają wpływ na wielkość przyszłego plonu.

• Termin siewu – od niego zależy, w jakich warunkach pogodowych rozwiną się wysiane rośliny. Wysiane zbyt późno, nie rozkrzewią się i nie wykształcą odpowiednio rozbudowanego mechanizmu fotosyntetycznego, co będzie skutkowało niskim stopniem zmagazynowania substancji zapasowych i słabym przezimowaniem. Zbyt późny wysiew może być jednak świadomą decyzją producenta lub wynikać z następnego czynnika.
• Czas zbioru przedplonów – jest on istotny, kiedy przedplonem dla pszenicy ozimej są rośliny, których zbiór następuje późno, np. kukurydza czy buraki cukrowe. Warto wtedy wybrać odmiany pszenicy ozimej, które bez szkody dla przyszłych plonów tolerują opóźniony wysiew.
• Region uprawy – w regionach o lepszych warunkach klimatycznych dla rozwoju pszenicy, np. w Wielkopolsce, uzyskuje się plony lepsze niż na Podlasiu, Warmii i Mazurach.
• Odporność na uprawę w monokulturze – cecha ta ma kluczowe znaczenie szczególnie w przypadku dużych, wyspecjalizowanych gospodarstw towarowych. Wiele odmian pszenicy reaguje silnym, nawet do 30%, obniżeniem wielkości plonu, jeśli uprawia się je po pszenicy lub po jęczmieniu. Wynika to z postępującego zmęczenia gleby, wywołanego przez gromadzące się w glebie w czasie wegetacji roślin grzyby patogeniczne i ich przetrwalniki, atakujące rośliny w następnym sezonie i osłabiające ich wzrost.

Inne elementy wpływające na plonowanie poszczególnych odmian to:

• Zimotrwałość odmiany – będzie kluczowym czynnikiem przy wyborze odmiany przeznaczonej do wysiewu w regionach, w których odnotowuje się występowanie częstych i silnych mrozów.
• Podatność na choroby grzybowe – to jeden z kluczowych czynników, jakim powinien kierować się farmer, wybierając ziarno do siewu. Na tę cechę warto zwrócić uwagę szczególnie wtedy, kiedy na polach przeznaczonych do zasiewu stwierdzono występowanie dużych ilości grzybów patogenicznych, i wybierać odmiany o małej podatności na nie. Odmiany o małej podatności (odporne) będą atakowane w mniejszym stopniu przez patogeny, co ułatwi wykonywanie zabiegów ochrony roślin i dobór odpowiednich substancji czynnych do zabiegów w poszczególnych fazach rozwoju rośliny. Wiąże się to z tym, że niektóre substancje aktywne fungicydów mogą obniżać zawartość białka i glutenu w dojrzałych ziarnach zbóż.

Pszenice ze względu na klasę technologiczną ziarna dzielimy na odmiany chlebowe (B), jakościowe (A) i elitarne (E). Różne odmiany pszenicy ozimej mają swoją specyfikę, w tym wielkość uzyskiwanego plonu, oraz parametry składu i właściwości ziarna. Odmiany pszenicy ozimej należące do tej samej grupy technologicznej mogą różnić się między sobą zawartością białka ogólnego, glutenu, liczbą opadania lub wartością wskaźnika sedymentacyjnego. Pszenice elitarne zazwyczaj dają niższe plony z hektara niż odmiany jakościowe lub chlebowe.